Ο Πανάρετος της Παιδείας

Του Παναγιώτη Λευθέρη

Ήταν Τετάρτη ή Πέμπτη όταν έλαβα το μήνυμα του Σταύρου να έχω έτοιμο το άρθρο μέχρι την Δευτέρα το αργότερο. Από μέρες είχα στο μυαλό μου την ιδέα, και ετοιμαζόμουν να γράψω κάτι για την προβληματική σχέση του πολίτη με το κράτος. Μια εχθρική μάλλον σχέση που χαρακτηρίζεται από αμοιβαία έλλειψη εμπιστοσύνης. Ίσως τις σκέψεις αυτές να είχε ενεργοποιήσει και το μότο του νέου πρωθυπουργού «πρώτα ο πολίτης». Σκεπτόμουν ότι είναι προφανές ότι πρώτη προτεραιότητα των κρατούντων θα πρέπει να είναι ο πολίτης, άρα για να το αναφέρει ως προεκλογικό σύνθημα, παραδέχεται ο νέος πρωθυπουργός, ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα. Ότι δηλαδή, η βελτίωση των συνθηκών ζωής του μέσου πολίτη, ΔΕΝ ήταν ποτέ μέχρι τώρα πρώτη προτεραιότητα του κράτους. Ποια ήταν πρώτη προτεραιότητα; Μάλλον η διατήρηση των ισορροπιών εκείνων που τρέφουν το τέρας της απρόσωπης γραφειοκρατίας. Γιατί σε αυτή την χώρα έχουμε συνηθίσει να συναλλασσόμαστε με ένα κράτος χωρίς πρόσωπο και χωρίς κοινή λογική. Και κανένα προεκλογικό σύνθημα δεν θα ήταν ικανό να με κάνει να πιστέψω ότι κάτι θα μπορούσε να αλλάξει σε σχέση με αυτό.
Να όμως που την Παρασκευή το βράδυ, όπου βρέθηκα να παρακολουθώ τη δημόσια συζήτηση με το νέο Τσιριγώτη υφυπουργό παιδείας κ. Πανάρετο η ελπίδα ξαναγεννήθηκε μέσα μου. Ξαφνικά το κράτος απέκτησε ένα πολύ φιλικό και ελκυστικό πρόσωπο. Και έτσι αποφάσισα να αλλάξω το άρθρο και να το αφιερώσω σε αυτή την πρωτόγνωρη εμπειρία.

Οι προσδοκίες που με έσπρωξαν να παρευρεθώ σε αυτή τη συζήτηση ήταν από την αρχή υψηλές: Ουάου! Ένας υφυπουργός παιδείας στα Κύθηρα! Και μάλιστα Τσιριγώτης! Θα του πούμε για τα σχολεία! Θα μας τα φτιάξει αύριο! Ποτέ άλλοτε δεν κατορθώσαμε να εκφράσουμε τα προβλήματά μας τόσο κοντά στην λήψη αποφάσεων. Και όχι τα οποιαδήποτε προβλήματα. Είναι αυτά που αφορούν τα παιδιά μας. Είναι αυτά που, πολλές φορές, μας κάνουν να νοιώθουμε ανασφαλείς που τα μεγαλώνουμε στα Κύθηρα.

Κάτι που δεν γνώριζα ήταν ότι ο κ. Γιάννης Πανάρετος μεγάλωσε στον Ποταμό και έχει παρακολουθήσει στα Κύθηρα όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Αυτό ενίσχυσε ακόμη περισσότερο την αίσθηση ότι ο υπουργός «είναι ένας από εμάς» και ξέρει τα προβλήματά μας καλύτερα από τον καθένα. Αυτό εξήγησε, εν μέρει, και το ζήλο του να έλθει με το ξεκίνημα των καθηκόντων του στα Κύθηρα. Τι ποιο φυσιολογικό για έναν πολιτικό (όπως και για έναν καλλιτέχνη) να θέλει να επικοινωνήσει, πρώτα απ' όλα, με την κοινωνία στην οποία μεγάλωσε. Στα σημερινά Κύθηρα όμως ο κ. Πανάρετος δεν ήταν ευρέως γνωστός. Αυτό ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι φαίνεται να είναι ένας άνθρωπος χαμηλού προφίλ, άνθρωπος της σκέψης και της δουλειάς και όχι της αυτοπροβολής. Πολλοί από αυτούς που πήραν τον λόγο απέναντί του έμοιαζαν πιο πολύ με πολιτικούς απ' ότι ο εκείνος. Ο κ. Πανάρετος δεν είναι πολιτικός και ούτε θέλει να δείχνει τέτοιος. Προτίμησε να φανεί ως ήπιος τεχνοκράτης ο οποίος γνωρίζει το αντικείμενό του, έχει όραμα και μπορεί να δώσει λύσεις στα πιο δύσκολα και χρονίζοντα προβλήματα. Πιο πολύ απ' όλα όμως φάνηκε η έννοια του να ακούσει τι έχει να του πει η μικρή μας κοινωνία σε επίπεδο βάσης. Αυτός ήταν και ο λόγος που απέκλεισε τις ομιλίες και τις προσφωνήσεις από την αρχή της εκδήλωσης ώστε να μπει κατ’ ευθείαν στο θέμα και να μην κουραστεί ο κόσμος. Κάτι τόσο απλό στη σύλληψη και τόσο σπάνιο στην εφαρμογή από αυτούς που πολιτεύονται στα Κύθηρα οι οποίοι δίνουν την εντύπωση ότι πρώτα τους ενδιαφέρει η δική τους προβολή (για τους ψήφους) και μετά να ακούσουν τον λαό. Σκέφτηκα ότι έπρεπε να έλθει ο κ. Πανάρετος για να μας θυμίσει ότι ένα από τα καθήκοντα αυτών που μας κυβερνούν είναι να πυροδοτούν δημόσια συζήτηση και να διατηρούν φυσική παρουσία ανάμεσα στους πολίτες. Γιατί δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα γίνεται μόνο μέσα από το προβληματικό μέσο της τηλεόρασης η οποία με την αισθητική της αλλά και με τα φίλτρα τα οποία διαθέτει καθιστά τον πολίτη παθητικό δέκτη. Και δεν πιστεύω επίσης ότι οι κομματικές εκδηλώσεις είναι πεδία ουσιαστικής δημόσιας συζήτησης.

Δεν ήταν εύκολο αυτό που έκανε ο κ. Πανάρετος να εκτεθεί μπροστά στους πολίτες. Αυτό που κάνουν συνήθως οι κρατούντες είναι να εκτίθενται μόνο μέσα σε προστατευμένους κομματικούς ή βουλευτικούς χώρους η έστω σε λιγότερο προστατευμένους δημοσιογραφικούς. Μπροστά στον πολίτη όμως ο κυβερνών είναι «γυμνός».Το πιο εύκολο πράγμα που θα μπορούσε να κάνει για να προστατευτεί θα ήταν να αρχίσει τις πλάνες υποσχέσεις. Αυτός όμως ούτε σχολικά κτίρια μας έταξε ούτε μαγικές λύσεις. Αλλά για κάποιο λόγο όλοι στην αίθουσα πείστηκαν πιο πολύ από ποτέ, ότι θα κάνει το καλύτερο δυνατό. Γιατί για πρώτη φορά συνομιλούσαν για το θέμα με πρόσωπο και όχι με απρόσωπους φορείς λήψης αποφάσεων. Γιατί το πρόσωπο με το οποίο μιλούσαν έδειξε να γνωρίζει σε βάθος το αντικείμενό του, που πάει πολύ πιο πέρα από την κατασκευή κτιρίων. Μας έπεισε ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο τα κτίρια αλλά η αντικατάσταση ενός πεπαλαιωμένου συστήματος εκπαίδευσης που βασίζεται στο «φύτεμα» της γνώσης από τον δάσκαλο στο μυαλό του μαθητή, αντί να προάγει την κριτική σκέψη,την συνεργασία και τις άλλες εκείνες συνθήκες που θα βοηθούσαν τον μαθητή να ανακαλύψει μόνος του την γνώση.

Ο κ. Πανάρετος φάνηκε να έχει όλες εκείνες τις αρετές που χρειάζεται κάποιος για την υψηλή θέση την οποία κατέχει. Μας έδωσε την εντύπωση δε, ότι αν δεν τα καταφέρει και αυτός στην δύσκολη αποστολή την οποία ανέλαβε, δεν θα τα καταφέρει κανείς.