“Η πατρίδα σου η γελοία…”

Tου Παναγιώτη Λευθέρη

Αντιγράφω από την ηλεκτρονική σελίδα ειδήσεων του in.gr στις 28-10:
«Την κατάργηση των μαθητικών παρελάσεων εισηγούνται με ερώτησή τους προς την υπουργό Παιδείας, 'ΑνναΑννα Διαμαντοπούλου δύο βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, ο Γρηγόρης Ψαριανός και ο Τάσος Κουράκης. Όπως τονίζουν, το έθιμο των μαθητικών παρελάσεων «καθιερώθηκε στη χώρα επί Μεταξά, αναζωογονήθηκε επί Χούντας και συνεχίζεται μέχρι σήμερα ως κατάλοιπο μιας άλλης εποχής χωρίς να προσφέρει τίποτα το ουσιαστικό στη σημερινή, σύγχρονη εκπαιδευτική και μαθησιακή διαδικασία». Προσθέτουν μάλιστα ότι οι μαθητικές παρελάσεις «έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις που αντίκεινται στην “στρατικοποίηση'”των μαθητών». Όπως τονίζουν οι δύο βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν πιο αποτελεσματικοί τρόποι για να καλλιεργηθεί η ιστορική μνήμη και για να εμβαθύνουν οι μαθητές στο νόημα των ιστορικών γεγονότων.«Ολόκληρη η μαθητική κοινότητα μπορεί να πραγματοποιεί εκδηλώσεις πολιτιστικού περιεχομένου μέσα στον χώρο του σχολείου και έτσι οι μαθητές με ποικίλες δράσεις βιωματικού χαρακτήρα να έρθουν σε άμεση επαφή με το ιστορικό παρελθόν, ώστε να καλλιεργηθεί η ιστορική τους μνήμη».

Επίσης αντιγράφω από άρθρο του Στέφανου Κασιμάτη στις 27-10 στην Καθημερινή:
“Από τις ουκ ολίγες εθνικές επετείους στο ημερολόγιό μας, η 28η Οκτωβρίου είναι εκείνη που φανερώνει καλύτερα τη νεοελληνική ιδιαιτερότητα. Τι γιορτάζουμε αύριο; Την απώθηση της εισβολής των Ιταλών το 1940. Κατά συνέπεια, δηλαδή, γιορτάζουμε την είσοδο της χώρας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και, συγχρόνως, στην τραγικότερη δεκαετία της ιστορίας μας τον εικοστό αιώνα, το κόστος της οποίας ακόμη πληρώνουμε. Ενώ, κατά κανόνα, στις περισσότερες χώρες γιορτάζουν είτε το τέλος του πολέμου είτε την απελευθέρωσή τους από τις δυνάμεις του Άξονα, εμείς επιλέγουμε να γιορτάζουμε την έναρξη της εμπλοκής μας στον πόλεμο, επειδή σημαδεύτηκε από μία αναπάντεχη ελληνική νίκη. Άλλωστε, ο Ιωάννης Μεταξάς, στη συνάντηση του με τον Ιταλό πρεσβευτή ποτέ δεν εξεστόμισε το θρυλικό «όχι». Ως άνθρωπος που καταλάβαινε άριστα τις διεθνείς σχέσεις και είχε επίγνωση των γενικότερων επιπτώσεων που θα είχε η ιταλική εισβολή στην πορεία της χώρας, αρκέστηκε να πει στα γαλλικά: «Alors, c’ est la guerre». Ώστε λοιπόν, ο πόλεμος...”

Θα ήθελα να σχολιάσω τις παραπάνω θέσεις σε σχέση με τον εορτασμό των εθνικών επετείων στα Κύθηρα. Γεγονός είναι ότι απολύτως τίποτα δεν έχει αλλάξει στον τρόπο που εορτάζονται αυτές οι επέτειοι από την εποχή που ήμουν μαθητής πριν από 25 και βάλε χρόνια. Πιθανότατα να μην έχει αλλάξει τίποτα και από την εποχή που ήταν οι γονείς μου μαθητές. Επειδή όμως οι αλλαγές στην κοινωνία από τότε, είναι καταιγιστικές και καθοριστικές για τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής και σκέψης, είναι δίκαιο νομίζω να αναρωτιέμαι, πως είναι δυνατόν αυτές οι επέτειοι που υποτίθεται ότι την αφορούν άμεσα, ως εορτές μνήμης, να επαναλαμβάνονται πανομοιότυπες χρόνο με το χρόνο, λες και είναι βουτηγμένες στην φορμόλη, χωρίς την αντίστοιχη ανανέωση που θα απαιτούσε κάθε ζωντανή κοινωνική διαδικασία. Και είναι δίκαιο επίσης να αναρωτιέμαι μήπως στερούνται πια παντελώς νοήματος, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις του “πανηγυρικού της ημέρας”, για να μην πω ότι “φαιδροποιούν” κάποια γεγονότα που θα άξιζαν καλύτερης αντιμετώπισης και μνείας. Γιατί η παρακμή αυτή δεν αφορά τα γεγονότα που υποτίθεται ότι εορτάζουμε άλλα εμάς, την σημερινή Ελληνική (και Κυθηραϊκή) κοινωνία που είμαστε ανίκανοι να αφουγκραστούμε το παρελθόν, να το συνδέσουμε δημιουργικά και κριτικά με το παρών ώστε να προκύψει κάτι ζωντανό για την συλλογική μας μνήμη, κάτι ωφέλιμο για το μέλλον μας και των παιδιών μας.

Και όλα αυτά ίσως να μην με απασχολούσαν καθόλου αν δεν υπήρχε το γεγονός ότι το “μπαλάκι” για την διεκπεραίωση αυτών των επετείων το έχουμε “ρίξει” στα σχολεία, στους μαθητές και τους δασκάλους, στους χώρους που προετοιμάζουν το αύριο της κοινωνίας μας. Και τι διδάσκονται άραγε τα παιδιά από αυτές τις γιορτές που τους στερούν ώρες μαθημάτων για να μάθουν να κάνουν “εν - δύο” στην πλατεία; Ποιο το όφελος από τον κόπο των δασκάλων που καλούνται να διακόψουν την διδασκαλία της απαιτητικής ύλης για να στήσουν πανηγυράκια με τσολιάδες; Αν κρίνω από την βαρεμάρα και την αδιαφορία στα πρόσωπα των παιδιών ιδιαίτερα στο Γυμνάσιο και το Λύκειο όπου το επίπεδο του εορτασμού μάλλον υποτιμά την νοημοσύνη τους, και το άγχος των δασκάλων που καλούνται να φέρουν σε πέρας κάτι τόσο ξένο προς αυτά που σπούδασαν, το όφελος δεν είναι κανένα. Δυστυχώς, νομίζω ότι αντιθέτως, θα μπορούσαν να υπάρχουν βλαπτικές συνέπειες για το τρυφερό μυαλό των παιδιών μας.

Πρώτα η εμμονή να εορτάζουμε τα γεγονότα, λες και δεν έχει μεσολαβήσει ούτε μια μέρα από τότε που συνέβησαν, έχει ως αποτέλεσμα να διδάσκεται η μισαλλοδοξία. Τραγουδούν τα παιδιά μας: “Ιταλία, η πατρίδα σου η γελοία” . Άντε να εξηγήσω εγώ στο γιο μου που πάει πρώτη τάξη ότι η Ιταλία δεν είναι μια χώρα “γελοία” άλλα μια κοινοτική εταίρος με πολλούς επισκέπτες στην Ελλάδα και εν πάση περιπτώσει ότι καμιά χώρα δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται “γελοία”. Μετά η αναφορά στο “Αλβανικό μέτωπο” που κάνει πολλούς μικρούς Έλληνες και Αλβανούς στην τάξη να νομίζουν ότι τότε πολεμούσαν οι Έλληνες με τος Αλβανούς. Άλλα και γενικά η έλλειψη σεβασμού προς όλα τα παιδιά μεταναστών στα σχολεία μας (το μισό τους δυναμικό) όπου ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αναφορά στον “πατριωτισμό” μπορεί να είναι προσβλητικός ή και εχθρικός προς την κουλτούρα τους. Μια υγιής κοινωνία δεν υποχρεώνει τα νέα της μέλη να ασπαστούν κάποιες αρχές με πλύση εγκεφάλου άλλα τα εμπνέει με τα επιχειρήματα, το συναίσθημα και τη λογική. Τέλος, αυτή η εικόνα του αιμοδιψή Τούρκου με το χαντζάρι, που μας “δυνάστευσε” και μας δυναστεύει ,αναρωτιέμαι αν συνεισφέρει στην επίτευξη μιας οριστικής φιλίας στην γειτονιά μας και εξαφάνιση της κάθε πιθανότητας πολέμου.
Μετά έχουμε τον παρωχημένο τρόπο με τον οποίο διδάσκουν αυτές οι εορτές την έννοια “πόλεμος” στα παιδιά. Εξάγεται το συμπέρασμα ότι το πόλεμος είναι μια ευκαιρία να γίνουν ήρωες σαν τους προγόνους τους άρα είναι κάτι απλό και καλό. Οι εορτές μας αντί να διδάσκουν την φρίκη του πολέμου ως όφειλαν και όπως γίνεται σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο είναι κατά βάση "φιλοπολεμικές". Γιορτές για να αυτο-υμνηθούμε και να δοξάσουμε τη φάρα μας άλλα χωρίς ουσιαστικό διδακτικό περιεχόμενο προς όφελος του σήμερα και του αύριο. Και σίγουρα όχι από πρόθεση άλλα πάλι επειδή κανείς δεν ενδιαφέρεται να αλλάξει κάτι. Είμαι σίγουρος ότι κάποιοι θα πουν ότι όλα αυτά συνεισφέρουν προς όφελος μιας εθνικής εγρήγορσης σε περίπτωση πολεμικής σύρραξης. Η απάντηση είναι ότι εκτός και αν πιστεύουν ότι ο πόλεμος θα ξεσπάσει αύριο, το καθήκον της εκπαίδευσης είναι να διδάσκει την ειρήνη. Αν όμως έλθει αναπόφευκτα, όλοι μας είμαστε αρκετά πατριώτες για να κάνουμε αυτό που πρέπει, χωρίς ανεγκέφαλες διδαχές και κιτς εορτολόγια.

Καταλαβαίνω ότι στα Κύθηρα οι εορτές αυτές είναι μια ευκαιρία για “φανούν” προς τα έξω τα σχολεία μας και να “θαυμάσουν” οι γονείς τα παιδιά τους. Σωστό! Αλλά δεν μπορεί να γίνει αυτό με κάποιο άλλο τρόπο;