Φοβάστε την κριτική;

Του Παναγιώτη Λευθέρη

Παρακολουθώντας τον Κυθηραϊκό τύπο παρατηρώ μια αυξανόμενη τάση για κριτική, είτε πάνω στα πεπραγμένα των τοπικών αρχών είτε πάνω στον τρόπο ζωής, τις συνήθειες και τα αρνητικά χαρακτηριστικά της μικρής μας κοινωνίας. Σε αντίθεση με τον πανελλαδικό τύπο, όπου αυτή την δυνατότητα την έχουν μόνο οι δημοσιογράφοι, στο νησί μας, χάριν και του συνεχώς αυξανόμενου αριθμού εφημερίδων, ο κάθε πολίτης που το επιθυμεί μπορεί να ασκήσει γραπτώς κριτική, η οποία μάλιστα, μπορεί να είναι και σίγουρος, θα φτάσει οπωσδήποτε, μεταξύ άλλων, και στον φυσικό παραλήπτη της. Αν τολμήσεις να αγγίξεις με την κριτική σου κάποιες ευαίσθητες χορδές μπορείς να περιμένεις από τον θιγόμενο, η μια γραπτή απάντηση σε οξύ η και οργισμένο ύφος, η ακόμη και το κόψιμο της καλημέρας! Γιατί στην τοπική μας κλίμακα, κριτής και κρινόμενος θα «κουτουληθούν» μοιραία στον δρόμο, μπορεί και πάνω από μια φορά την ημέρα.

Η κριτική μπορεί να ξεκινά από απλά μικρά ζητήματα όπως το παράδειγμα που αλιεύω από αυτήν εδώ την εφημερίδα, όπου στο φύλλο Μαΐου, ελαφρώς αγανακτισμένη η μάλλον απογοητευμένη κάτοικος του νησιού διαμαρτύρεται για τον έντονο φωτισμό όπου τοποθετήθηκε πρόσφατα στους όρμους του νησιού, τον χαρακτηρίζει αντιαισθητικό και βλαπτικό για την εικόνα των επινείων του νησιού μας. Η απάντηση από τον υπεύθυνο του έργου έρχεται κιόλας στο επόμενο φύλλο και χαρακτηρίζεται από την ίδια αγανάκτηση η και απογοήτευση για την άδικη όπως θεωρεί κριτική που του ασκήθηκε. Αδυνατώντας μάλλον να διακρίνει αν η κριτική είναι καλοπροαίρετη και μήπως καλό θα ήταν να χαμηλώσει λίγο τα φώτα, προτιμά να πιστέψει ότι είναι αντιδραστική προς ένα σημαντικό έργο που έγινε προς όφελος των ψαράδων του νησιού μας, και όπου η πραγματοποίησή του χρόνιζε, άρα του άξιζε καλύτερη υποδοχή.

Υπάρχει όμως και άλλο είδος κριτικής, αυτή τη φορά για πολύ σημαντικά πράγματα όπως είναι οι βλαπτικές προς το κοινό συμφέρον νοοτροπίες και πράξεις. Το παράδειγμα εδώ το συναντάμε απροσδόκητα σε μια από τις εφημερίδες που βγαίνουν για να... διαφημίσουν τα Κύθηρα στους τουρίστες το καλοκαίρι. Σε ένα άρθρο γεμάτο απογοήτευση και πικρία, ξετυλίγεται, στην αγγλική μάλιστα γλώσσα, όλη η νοσηρότητα της θηραϊκής κοινωνίας, όπως την αντιλαμβάνεται ο(η) συγγραφέας του. Εδώ αμφιβάλω αν θα υπάρξει απάντηση, πρώτον γιατί η εν λόγω εφημερίδα θα ξαναβγεί του... χρόνου το καλοκαίρι και δεύτερον γιατί δεν υπάρχει άμεση στοχοποίηση για συγκεκριμένα πρόσωπα και πράξεις άρα κανείς άμεσα θιγόμενος. Οι θιγόμενοι θα μπορούσαν να είναι όλοι και κανένας, άρα η αντίδραση θα μπορούσε να είναι το ανώδυνο «καλά τα λες» και μετά η συνέχεια του ύπνου από το άλλο πλευρό...

Είναι όμως όλη αυτή η διαδικασία κριτικής, κάτι ωφέλιμο για την κυθηραϊκή κοινωνία και πως θα έπρεπε να γίνεται δεκτή από τους τοπικούς άρχοντες; Κατά την γνώμη μου η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι απόλυτα θετική ενώ στο δεύτερο θα πρότεινα στους υπεύθυνους για τις αποφάσεις συμπατριώτες μας, να αφυπνίζονται και να βελτιώνονται από την (καλοπροαίρετη και μη) κριτική που τους γίνεται και όχι να εξαγριώνονται η να απογοητεύονται. Να μην ξεχνούμε ότι το νησί μας δεν φημίζεται για τους πολλούς ανθρώπους του, που τολμούν να στέκονται στο βήμα, και επώνυμα να υιοθετούν στάσεις η να καταγγέλλουν τα κακώς κείμενα όπως τα αντιλαμβάνονται. Αντιθέτως οι πιο συνηθισμένες επιλογές είναι είτε το ανώνυμο και ανεύθυνο ρίξιμο λάσπης είτε η σιωπηρή αποδοχή πραγμάτων που κανονικά θα έπρεπε να μας κάνουν να φωνάξουμε. Άρα ο ασκών επώνυμη και υπεύθυνη κριτική εκφράζεται έτσι γιατί διακατέχεται από έγνοια και αγωνία για το κοινό καλό. Ακόμη και η περίπτωση στην οποία, άτομο που διεκδικεί αξίωμα, κρίνει αυτόν που το έχει, δεν αποκλείει το προηγούμενο συμπέρασμα.

Σε όλα αυτά προσθέτω και το γεγονός ότι η κοινωνία μας χρειάζεται πάντα ανανέωση σε απόψεις και αισθητικές για να παραμένει υγιής. Ο αμφισβητίας είναι μέρος του «ανοσοποιητικού» της συστήματος. Και θέλω να θυμίσω ότι οι λίγοι «ξένοι» που ζουν μόνιμα στο νησί μπορεί να μοιάζουν πιο πολύ στα γούστα και στις προτιμήσεις τους με τους πολυπόθητους επισκέπτες – τουρίστες, από εμάς τους «ιθαγενείς». Άρα όταν πιστεύουν ότι πρέπει να... χαμηλώσουμε τα φώτα μας, να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψιν την γνώμη τους και όχι να τους στέλνουμε για βραδινή βόλτα στο...δάσος στο Γερακάρι.